Santral Ambarlı Enerji Müzesi

Günümüzde İstanbul Avcılar’da Elektrik Üretim A.Ş. tarafından kullanılan yapı grubu bünyesinde yer alan Santral Ambarlı, bu adanın merkezi bir alanında konumlanmış eski elektrik santralinin ve ona bağlı idari yapının yeniden işlevlendirilmesi projesidir. Santral Ambarlı, ülkemizdeki eski santral yapılarının hafızasını sürdürürken, aynı zamanda kültür ve akademinin elektrik odaklı bir aradalığını hedeflemektedir. Bu noktada mimari kararlar, endüstriyel yapıların tipolojik duruşları ve dokuları odağında verilmiştir. Eski ve yeninin filolojik zıtlıkları, bu kavramların bir yapı aracılığıyla harmonik birliktelik potansiyellerini sorgulatmıştır. Bu açıdan Santral Ambarlı, dokuların korunduğu ve geçmiş hissiyatın devam ettirildiği bir mimari anlayışla, santral alanına yeni bir yaşam sunmayı amaçlamaktadır. 

Hali hazırdaki yapısal doku, yaklaşık 4740 metrekarelik bir alana tekabül etmektedir. Yapının güney cephesinde konumlanan ek bina santral işçilerinin idari binası olarak kullanılmaktadır. EÜAŞ İstanbul’a ait olan elektrik santrali binası ise aktif olarak kullanılan bir fonksiyona sahip değildir. Santral Ambarlı’nın farklı fonksiyonel tanımlamalar aracılığıyla elektriğin geleceğine yönelik bir altyapı oluşturması öngörülmektedir. Serginin konsepti elektriğin kronolojik akışı olarak sunulmaktadır. Mekandaki geçici ve kalıcı sergiler aracılığıyla ziyaretçiler, Türkiye’nin elektrik tarihi ve elektriğin gelişiminin ülkemizin sosyal ve sosyoekonomik yaşamına etkileri konularında çeşitli fotoğraflar ve sinevizyonlar aracılığıyla bilgilenecektir. Türkiye’yi takiben, Ambarlı Elektrik Santrali’nin gelişim süreci de sergi içeriği dahilinde takip edilebilecektir. Geçmişe ve günümüze dair farklı bilgilerin izleğinden ilerleyen ziyaretçilerin, elektriğin geleceğine yönelik bir vizyon ile Santral Ambarlı’yı anımsanması önemsenmiştir. Dolayısıyla serginin son aşamasında yeni teknolojilere ek olarak, enerji verimliliği, enerjinin sürdürülebilirliği ve yenilenebilir enerji gibi konularda da ziyaretçilerin bilinçlenmesi hedeflenmektedir. Farklı ziyaretçi profillerine yönelik interaktif sergi ile elektriğe dair mekanizmaların temas ve deneyim aracılığıyla öğrenimi sağlanabilecektir.

Santral Ambarlı kültürel olarak sağladığı içeriğe ek olarak, içerisinde barındırdığı derslikler, atölyeler, kütüphane, arşiv ve konferans salonu ile elektriğin bilgisinin deneyimlendiği, tartışıldığı ve üretildiği esnek mekanlar sunmaktadır. Seminerler, konferanslar ve eğitimlere yönelik olarak bahsedilen mekanlar, EÜAŞ İstanbul Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali çalışanları ve elektrik konusunda eğitimli öğrenci ve uzmanlar tarafından da gün boyu aktif kullanabilecektir. Ayrıca mekandaki kalıcı sergi dahilinde hali hazırdaki makine parçaları korunmuş, elemanların tabanlarına eklenen aydınlatmalarla geçmişin dramatik dokusu vurgulanmıştır.

İdari bina dahilinde santral çalışanları için toplantı odaları, ofisler ve çalışma alanları sunulmuştur. Ayrıca santral dahilindeki külliyatın eğitimle entegrasyonu önemsenmiş, bu açıdan binaya akademiye yönelik olarak derslikler, atölye mekanları ve seminer alanları eklenmiştir. Santral binasındaki asma katın devam ettirilmesi aracılığıyla iki yapı arasında direkt geçiş kurgulanmış, kültür ve eğitimin iç içeliği mekansal olarak devam ettirilmiştir. Buhar kazanları, buhar türbinleri, jeneratör alanları ve kontrol odası gibi mekanlar ve onların merkezlerini oluşturan elektronik aletler ile birebir etkileşime girecek olan kullanıcılar, fiziksel temasların yanı sıra sayısız etkinlik ve atölye programları ile de desteklenecektir.

Bu programlar çerçevesinde ülkenin çeşitli kurum ve kuruluşlarından gelecek uzmanlarca yapılacak eğitimlere ek olarak, EÜAŞ İstanbul Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali çalışanlarının da çalışma saatlerine göre düzenlenecek aktif programlar yer alacaktır. Yenilikçi, teknolojik ve eğitime dayalı aktivitelerin, bir yandan Avcılar’ın eğitime dayalı altyapısını güçlendirmek noktasında aktif rol oynaması, diğer yandan ise alanı farklı kullanıcı profilleri için cazip buluşma noktası haline getirmesi öngörülmüştür. Ambarlı Elektrik Santrali’nin tarihinde var olan yüksek kazan ünitelerinden biri yeniden tasarlanmış ve iç mekanla entegrasyonu sağlananan ünite yapıya dahil edilmiştir. Peyzajın bir parçası olarak eklemlenen kazan dairesinin EÜAŞ çalışanları ve Santral Ambarlı ziyaretçileri için seyir terası ve kafe işlevlerine hizmet etmesi önerilmiştir.

Yapının peyzajı, kentsel ve tarihi dokuyu fonksiyonel ve morfolojik olarak bütünleştiren bir konsept önermektedir. Endüstriyel kalıntılar, bölge tarihinin önemli bir hafızasını taşımaları ve ilgi çekici yapılar olmaları noktalarında değerli bulunmuştur. Açık alana uzun paralel sıralar halinde rasyonel dizilen endüstriyel parçalar, mekan içerisindeki sergilerin ve çevre yapı akslarının devamı niteliğini taşımaktadır. Sergi elemanlarının yürüme yolları ve yeşil alanlarla ilişkisi, kullanıcı deneyimi odaklı oluşturulmuştur. Eski işlevini yitirmiş buhar türbini, güç üniteleri gibi değerli endüstriyel elemanlar yeşil doku üzerinde konumlandırılmış ve peyzaj tasarımındaki endirekt aydınlatma elemanlarıyla eski izler vurgulanmıştır. Film geceleri ve gösterimler için tasarlanan ek cephe, müze ve akademi işlevlerini yapı adasındaki endüstriyel yaşamın bir parçası haline getirmektedir. Peyzaj dahilinde oluşturulan geniş alanlar sayesinde esnek eğitim mekanları, cephe gösterimleri, açık hava seminerleri için zemin sağlanmıştır. Sergi alanları, birebir dokunma duyusuna hitap ederek elektrik makinelerini yeşil dokunun hakim olduğu rekreasyon alanıyla bütünleştirmektedir. Malzemenin yarattığı hissiyatla geçmişin dokusunu taşıyan ve işlevsel bağlamda geleceğe yönelik olan Santral Ambarlı’nın, bilimi ve kültürü kente açarak farklı kullanıcı profillerine yeni bir ışık olması hedeflenmektedir.

PROJE KÜNYESİ
 

Proje Yeri :   İstanbul Ambarlı
Proje ve İnşaat Yılı  : 2019
Toplam İnşaat Alanı :  4.740 m²
Proje Türü  : Kültür
İşveren                                : EÜAŞ
     
MİMARİ                              : DBArchitects
Tasarım                                : Bünyamin Derman
     
Proje Ekibi  : Alaybey Üstünbaş, Alperen Kibar,
Berk Özdemir, Murat Altıntaş,
Saro Dionyan, Ufuk Şencanlı, Ekin Kılıç